6338
P-TRAINS - VOORONDERZOEK...
Binnen het BOAB onderzoeksproject "Messiaen Weerspiegeld" waarin ik gedurende vier jaar als assistent heb meegewerkt, onderzoek ik nu de correlatie tussen muziek, treinen en fosforescentie. Het project heeft de naam "P - TRAINS" en een eerste fase is reeds uitgewerkt: van een piekuurtrein (met het nummer 7209) naar miniaturen voor orgel en tape, van stoppende en voorbijrijdende treinen naar een geluidsinstallatie, alle elementen die samenkomen in een collage (tape), een fosforescerende grafische partituur, enz... Analyses en een gedetailleerde uitwerking van het compositorisch verwerken van de Piekuurtrein 7209 - gegevens, worden hieronder uiteengezet.
"P-TRAINS (1)" (2009)
100cm - 70cm, fosforescerend groen, acrylverf, Chinese inkt. Deze partituur bevat verschillende materialen uit het P-Trains vooronderzoek; uurtabellen, treinnummer en combinaties, treinsignalisaties; seinlicht + borden langs de sporen, grafische (wetenschappelijke) weergave fosforescentie + tekst, aanduidingen met betrekking tot 'galm', aanduidingen met betrekking tot treingeluiden, muziektekens en benamingen (Italiaanse termen), P-treinnummer in Morse en Braille.
Composities en Installaties
* "P - TRAINS: music boxes"
* "P - TRAINS: graphic score"
* "P - TRAINS: collage"
* "P - TRAINS: 7209-morse-route"
* "P - TRAINS: accellerations"
* "P - TRAINS: miniatures for organ: Miniature 3 (with tape)"
* "P - TRAIN: recording and recordings"
* "P - TRAINS: mystery train"
* "P - TRAINS: miniatures for organ"
* "P - TRAINS: Atomary Counterpoint Residus"
MUZIEK - TREINEN - FOSFORESCENTIE
Gemeenschappelijke kenmerken:
- noodhamerkastje in de trein ---> fosforescente achtergrond
- P - trein = piekuurtrein. P = fosforescentie (phosphorescence) of persistente luminescentie.
- morendo, decrescendo, diminuendo.
- niente, stilte
1) NOTENMATERIAAL
0 = fa# resterende noten: la# en si.
1 = re
2 = re#
3 = la
4 = do
5 = sol
6 = do#
7 = fa
8 = sol#
9 = mi
Ritmisch:
(telkens + 1 zestiende noot)
0 = zestiende noot
1 = achtste noot
2 = gepunte achtste noot
3 = kwartnoot
4 = kwartnoot + zestiende noot
5 = gepunte kwartnoot
6 = kwartnoot + gepunte achtste noot
7 = halve noot
8 = halve noot + zestiende noot
9 = halve noot + achtste noot
2) PIEKUURTREIN 7209 Kessel - Brussel Zuid.
reistijd bedraagt: 0:57
rijperiode: maandag-vrijdag, niet 11 november.
aantal overstappen: 0.
7209: zevenduizendtweehonderdennegen
getal 7209:
---> getallen die in woorden worden omschreven: = van cijfers naar tekst.
fa - re# - fa# - mi + ritme
fa(halve noot)- re#(gepunte achtste noot) - fa#(zestiende noot) - mi(halve noot + achtste noot)
Transposities: (chromatisch van 0 t.e.m. 11)
0 = fa - re# - fa# - mi
2 = sol - fa - lab - fa#
7 = do - sib - reb - si
9 = re - do - mib - reb
- Uurtabel en haltes:
7:57u (=477 min.) Kessel
8:03u (=483 min.) Lier
8:18u (=498 min.) Mechelen - Nekkerspoel
8:22u (=502 min.) Mechelen
8:34u (=514 min.) Vilvoorde
8:45u (=525 min.) Brussel Noord
8:50u (=530 min.) Brussel Centraal
8:54u (=534 min.) Brussel Zuid
---> uren omgezet naar noten.
- Combinatie uurtabel + minuten:
combinatie 1: do-fa-sol
combinatie 2: do-sol#fa#-la
combinatie 3: do-mi-sol#-re
combinatie 4: sol-lab-re#-fa#
combinatie 5: sol-lab-do-re
combinatie 6: sol-lab-do-mib
combinatie 7: sol-lab-la
combinatie 8: sol-lab-la-do
Uren X 7209:
757 X 7209 = 5457213
803 X 7209 = 5788827
818 X 7209 = 5896962
822 X 7209 = 5925798
834 X 7209 = 6012306
845 X 7209 = 6091605
850 X 7209 = 6127650
854 X 7209 = 6156486
---> berekeningen omgezet naar noten.
3) P - TRAIN DRAWN
SPEAR-analyses:
- analyse soundfiles laimeofudre (SP.K)
Speed: 8.000X
Pitch: - 3.00 semitones
Noise: 24.OO db.
(= DIMINUTIE)
- analyse soundfiles laimeofudre (SP.L)
Speed: 0,125X
Noise: 8 db.
(= AUGMENTATIE)
- analyse treinen (opname in piekuurtrein 7209)
Speed: 0.145X
- analyse tekst laimeofudre
Speed: 2.969X
Pitch: - 2.50 semitones
Noise: 24.00 db.
(= DIMINUTIE)
---> DRAWN 1.
- analyse drawn 1.
Speed: 2.312X
Pitch: - 5.50 semitones
Noise: 5 db.
---> GB: drawn 1 + analyse drawn 1. ---> DRAWN 2.
DRAWN 2 + opname treinen (2X) + opname tractie (treinen) + beat. (P-trainbeat = opname treinen verwerkt tot beat in GB.) = P - TRAIN DRAWN.
7209 - akkoord GB (orgels)
Pitch:
0 = 168,421 cents
1 = 378,947 cents
2 = 589,473 cents
3 = 800,000 cents
4 = 1010,52 cents
5 = 1221,05 cents
6 = 1431,57 cents
7 = 1642,10 cents
8 = 1852,63 cents
9 = 2063,15 cents
10 = 2231,57 cents - voor teksten
11 = 2400,00 cents - voor teksten
---> telkens laatste cent-cijfer in reeks.
7209 - akkoord + transposities
Lijst van cents (volledig) telkens eerste getal.
7 = 1473,68 cents
2 = 421,052 cents
0 = 42,1054 cents
9 = 1894,73 cents
---> 2X (inzetten per toon: telkens met 2, 7, 9 of 18 tussenvakjes, zie GB)
4) MINIATUREN VOOR ORGEL
"P - TRAINS: MINIATURES FOR ORGAN"
Miniatuur 1.
7209 (THEMA)
7(fa) 2(mib) 0(fa#) 9(mi) ---> melodisch
7(halve noot) 2(gepunte achtste noot) 0(zestiende noot) 9(halve noot + achtste noot) ---> ritmisch
Mel. + ritm. aan elkaar gekoppeld, + omkeringen, afzonderlijk en simultaan.
Eindakkoord: opeenstapeling fa-mib-fa#-mi (2X) + pedaal.
Registratie: III: Bourdon 16’, Bourdon 8’, Voix céleste 8’, Flûte harmonique 8’, Tremblant II: Montre 16’, Bourdon 16’, Bourdon 8’, Flûte 4’ Ped: Contrebasse 16’, Sousbasse 16’ III/II, Ped/I
Miniatuur 2.
7(si-reb-sib-do: 7de transpositie)
2(fa#-lab-fa-sol: 2de transpositie)
0(mi-fa#-mib-fa: origineel = 7209, 0de transpositie) (volgorde noten vrij)
9(do#-mib-do-re: 9de transpositie)
---> zestiende noten, allemaal na elkaar.
---> idem, halve toon lager, andere tessituur.
---> idem, andere tessituur.
---> idem, halve toon hoger, andere tesseituur.
---> idem, enkel 0 andere tessituur.
---> idem, halve toon lager, andere tessituur.
---> idem, andere tessituur.
---> naar pedaalnoot LA (die in het geheel van transposities NIET aanwezig is).
in pedaal:
FA (+vrije combinatie van fa#,mi en mib)
MIb (+vrije combinatie van fa#,fa en mi)
FA# (+vrije combinatie van fa,mi en mib)
MI (+vrije combinatie van fa#,fa en mib)
---> = THEMA. daarna verkorting (stretto-effect): fa-mib-fa#-mi. naar LA-pedaal.
---> in akkoorden: LA-octaaf, 4de transpositie (la-sol-sib-sol#) + samenklanken 7, 2, 0 en 9: andere volgorde (verticaal).
---> THEMA (mel. en ritm. gekoppeld) 7 - 2 (omk) - 0 - 9 (omk) + ritmisch verlengd.
Registratie: III: Bourdon 16’, Bourdon 8’, Flûte harmonique 8’, Basson hautbois 8’, Trompette 8’ II: Bourdon 16’, Bourdon 8’, Montre 8’
Ped: Contrebasse 16, Sousbasse 16’, Violonbasse 8’, Trompette 8’
III/II, Ped/II
Miniatuur 3.
uurtabel in noten
757 samenklank fa-sol-fa
803 samenklank sol#-fa#-la
818 samenklank sol#-re-sol#
822 samenklank sol#-re#-re#
834 samenklank sol#-la-do
845 samenklank sol#-do-sol
850 samenklank sol#-sol-do
854 samenklank sol#-sol-do
---> zeer hoog register.
Eindakkoord: opeenstapeling 7209 met pedaal.
TAPE: GB (trein-orgelwerk) duur: 4min. 10sec.
- treinen (opname)
- analyse SPEAR treinen (opname) ---> AUGMENTATIE. (speed: X 0,145)
- 7209 - akkoord GB.
Registratie: III: Fugara 4’ II: Prestant 4’ I: Mélophone 4’, Plein jeu
Ped: Contrebasse 16’, Sousbasse 16’, Violonbasse 8’ I/II, III/II + Flûte 4’ + Montre 8’, Bourdon 8' + Basson Hautbois 8' + Bourdon 16’, Viole de gambe 8’ + Trompette 8’ + Clairon 4’
Bovenstaande samenklanken (partituur) dienen (ritmisch vrij, legato) gespeeld te worden na ongeveer 1 minuut, nadat het geluid van de voorbijrijdende trein volledig uitgestorven is. Vanaf 2 minuten: eindakkoord, in crescendo, tot en met het einde. Orgel uitzetten terwijl het akkoord wordt aangehouden.
Miniatuur 4.
7(ARP) naar si2 (halve noot)
2(ARP) naar fa#2 (gepunte achtse noot)
0(ARP) naar mi2 (zestiende noot)
9(ARP) naar do#3 (halve noot + achtste noot)
---> ritmisch 7209!
in pedaal: 7209
uren:
757 samenklank fa-sol-fa
803 samenklank sol#-fa#-la
818 samenklank sol#-re-sol#
822 samenklank sol#-re#-re#
834 samenklank sol#-la-do
845 samenklank sol#-do-sol
850 samenklank sol#-sol-do
854 samenklank sol#-sol-do
minuten:
477 samenklank do-fa-fa
483 samenklank do-sol#-la
498 samenklank do-mi-sol#
502 samenklank sol-fa#-re#
514 samenklank sol-re-do
525 samenklank sol-re#-sol
530 samenklank sol-la-fa#
534 samenklank sol-la-do
COMBINATIE van beide reeksen, waarbij de gemeenschappelijke noten worden weggelaten;
- combinatie 1: do-fa-sol
- combinatie 2: do-sol#fa#-la
- combinatie 3: do-mi-sol#-re
- combinatie 4: sol-lab-re#-fa#
- combinatie 5: sol-lab-do-re
- combinatie 6: sol-lab-do-mib
- combinatie 7: sol-lab-la
- combinatie 8: sol-lab-la-do
Comb.1 - 7(andere notenvolgorde) - Comb.2(ARP) - 2(andere notenvolgorde) -
Comb.3(akk.) - Comb.4(akk.) + 0(andere notenvolgorde) in pedaal. - Comb.5(akk.) -
9 - 7 - 2 - 0 - 9(andere notenvolgordes) In manuaal: + Comb.6 + LA uit Comb.7 --->
naar LA-octaven.
Registratie: III: Salicional 8’, Voix céleste 8’ II: Flûte 4’ Ped: Sousbasse 16’, Octavebasse 4’
Begin: spelen op II, zwelkast dicht
II: + Prestant 4’
Op III spelen
Ped: + Violonbasse 8’
II: + Viole de gambe 8’, spelen op II
II: + Montre 8’, Ped: + Contrebasse 16’
II/Ped
II: - Prestant 4’
Miniatuur 5.
Verticale opeenstapeling, samenklank van onder naar boven.
5457213 samenklank sol-do-sol-fa-mib-re-la#
5788827 samenklank sol-fa-sol#-sol#-sol#-mib-fa
5896962 samenklank sol-lab-mi-do#-mi-do#-re#
5925798 samenklank sol-mi-re#-sol-fa-mi-sol#
6012306 samenklank do#-sol#-re-re#-la-fa#-do#
6091605 samenklank do#-fa#-mi-re-do#-fa#-sol
6127650 samenklank do#-re-mib-fa-do#-sol-fa#
6156486 samenklank do#-re-sol-do#-do-sol#-do#
---> zetting (zoals hierboven) voor 2 manualen en pedaal.
Eindakkoord: opeenstapeling 7209. (idem miniatuur 3)
TAPE: GB: duur: 5min. 10sec.
- 7209(org.)
- 7 (org.+1642,10cents)
- 7209(org.)
- 2 (org.+589,473cents)
- 7209(org.)
- 0 (org.+168,421cents)
- 7209(org.)
- 9 (org.+2063,15cents)
COMBINATIE 7209 en 7, 2, 0 en 9. (=eindakkoord)
Registratie:III: Bourdon 16’, Bourdon 8’ II: Montre 16’, Bourdon 16’, Bourdon 8’ Ped: Contrebasse 16’, Sousbasse 16’, III/II, Ped/II
De akkoorden (de hierboven vermelde samenklanken) dienen afzonderlijk gespeeld te worden, vanaf een akkoord uit de tape hoorbaar is. +/- 4 seconden aanhouden, orgel uitzetten.
Eindakkoord: laten uitklinken, orgel uitzetten, enkele seconden na laatste akkoord.
Miniatuur 6.
uren:
757 fa-sol-fa
803 sol#-fa#-la
818 sol#-re-sol#
822 sol#-re#-re#
834 sol#-la-do
845 sol#-do-sol
850 sol#-sol-do
854 sol#-sol-do
minuten:
477 do-fa-fa
483 do-sol#-la
498 do-mi-sol#
502 sol-fa#-re#
514 sol-re-do
525 sol-re#-sol
530 sol-la-fa#
534 sol-la-do
---> 757(fa-sol-fa) - 477(do-fa-fa) - 803(sol#-fa#-la) - 483(do-sol#-la) enz...
achtste noten, elkaar opvolgend van boven naar beneden, per 3 noten.
Registratie:1: Tutti, met een langzame registerdecrescendo.
Begin: spelen op II, zwelkast open.
2: Tutti, begin: spelen op II, zwelkast open.
- as fast as possible.
--->
- mogelijkheid 1: ffff > 0. Telkens blijven herhalen, dynamiek neemt af door registratie, tot er niets meer overblijft!
- mogelijkheid 2: Blijven herhalen, maar terug bij het begin gekomen, telkens 2 noten weglaten, dus tot er enkel la-do (op het einde) overblijft. (= uitgeschreven)
Miniatuur 7.
Vergelijking Miniatuur 1.
7209 (THEMA)
7(fa) 2(mib) 0(fa#) 9(mi) ---> in omkering.
7(halve noot) 2(gepunte achtste noot) 0(zestiende noot) 9(halve noot + achtste noot)
---> ritmisch: blijft hetzelfde t.o.v. origineel.
Mel. + ritm. aan elkaar gekoppeld, + omkeringen, afzonderlijk en simultaan, andere tessituren in vergelijking met nr.1).
Einde:
7(si-do#-sib-do) stijgend.
2(fa#-lab-fa-sol) dalend.
0(mi-fa#-re#-fa) dalend +
9(do#-mib-do-re) stijgend. (stretto!)
eindakkoord: re-fa + LA (de niet-aanwezige noot) in het pedaal.
Registratie:III: Salicional 8’ II: Viole de gambe 8’ Ped: Contrebasse 16’, Sousbasse 16’ III/I
5) COMPOSITIES EN INSTALLATIES
* "P - TRAINS: miniatures for organ": de zeven miniaturen klinken in en door elkaar in diminutie.
* "P - TRAINS: collage": alle elementen (opnames, 7209-akkoorden, diminuties en augmentaties van de tapestukken en van de
collage zelf: canonisch, contrapuntisch) binnen dit onderzoek worden samengevoegd in één collage (tape), waarin eveneens een koraaltje klinkt ('traagheid' van de akkoorden <-> snelle, kortere, meer grillige structuren), in een trein gecomponeerd (2005).
* "P - TRAINS: music boxes": noodhamerbakjes (trein) worden muziekdoosjes. "En cas de danger, brisez la glace!". Productie: Champ d'Action.
* "P - TRAINS: 7209-morse-route": tekst (*) over P-trein 7209 en over artistiek onderzoek wordt in Morse-code omgezet, in augmentatie en diminutie, simultaan op halve toonafstand.
* "P - TRAINS: accellerations": opname van de piekuurtrein die aankomt (+ voorbijrijdende trein) wordt versneld
* "P - TRAIN: recording and recordings": opname piekuurtrein 7209 (tape)---> opname van deze opname, opname van déze opname, enz... tot +/- noise. (in totaal: 10 opnames) + tekst route en proza (2- en 4 bit- residuen) die hieronder stilaan vertraagt en een beetje luider wordt.
* "P - TRAINS: Atomary Counterpoint Residus" (ACR): vooronderzoek "laimeofudre" bestaat uit 25 composities die door middel van een SPEAR-analyse worden verkort (diminutie) tot kleine stukjes noise, zodat bepaalde (opgezette) structuren (vooral contrasten in densiteit, timbre en duur) plotseling veel sneller duidelijk lijken te worden worden. Deze stukjes zijn interessante miniaturen op zich, maar kunnen eveneens als nieuw bronmateriaal gelden (ik heb ze contrapuntisch verwerkt in "Pretty Good Year", een compositie uit de 'Christmas Special 2009').
* "P - TRAINS: graphic score": 100cm - 70cm, fosforescerend groen, acrylverf, Chinese inkt. Deze partituur bevat notenmateriaal uit het onderzoek; uurtabel, treinnummer en combinaties, treinsignalisatie; seinlicht + borden langs de sporen, grafische (wetenschappelijke) weergave fosforescentie + tekst, aanduidingen met betrekking tot 'galm', aanduidingen met betrekking tot treingeluiden en muziektekens en benamingen (Italiaanse termen). Partituur die in een donkere kamer, door de muzikant die ze interpreteert, wordt opgelicht (volledig, of in stukjes; deze informatie kan worden gelezen na oplichting en worden uitgevoerd tot het licht volledig gedoofd is...)
* "P-TRAINS-performance":
De P-Trains performance (verdere uitwerking van het P-Trains project uit dit vooronderzoek) bestaat uit twee luiken: auditief (tape + uitvoering musici) en visueel (fosforescerende grafische partituur die na oplichting in het donker! dient geïnterpreteerd te worden). De tape (cd) bevat een contrapuntisch geheel van gedetailleerde bewerkte treinklanken (opnames), Morse-beats, morendi en galmen (uitsterven van klanken analoog aan de lichtafname van fosforescerende objecten), onverstaanbare teksten mbt de piekuurtrein 7209 (abstractie) en muziekdoosklanken (het treinnummer 7209 dat in Braille werd omgezet wordt als tabulatuur voor de muziekdoosjes gebruikt); verschillende vertalingen van het ene medium naar het andere. De fosforescerende partituren worden opgelicht en de tijd van lichtafname bepaalt de te spelen tijd, met andere woorden: tot de informatie niet meer zichtbaar is.
Binnen deze audiovisuele combinatie spelen drie uitvoerders (cello, contrabas en elektrische gitaar) hun interpretatie (en improvisatie = niet gedetermineerd), in relatie tot het hoorbare (tape = gedetermineerd). Een statisch (tape en informatie partituur) gegeven tegenover een lichamelijk (instrument, fysiek, improvisatorisch) gegeven. Het verkregen resultaat bevestigt de artistieke relevantie binnen deze symbiose: de uitvoerders produceren o.a. treinklanken (repetitieve patronen) en uitstervende klanken naast improvisaties die op klankvlak in directe relatie staan tot wat hoorbaar en zichtbaar was (in tijd verschoven). Zo ontstaat er een nieuw contrapuntisch geheel, dat telkens weer anders klinkt.
for phosphorescent graphic score, 4 free improvisation musicians and tape,
as an accompanying performance to the P-Trains sound installation (+-13minutes)
4 musicians are situated in a small dark room together with a small amount of audience around the P-Trains phosphorescent graphic score which is painted on a canvas, laying on the floor. A few stroboscopic light flashes enlighten the graphic score and a music tape starts to sound. While the light of the phosphor score gradually fades out during the performance the 4 musicians make an original improvisation based soundscape inspired by the graphic score and interwoven with the sounding tape. The graphic score consists out of elements from Eysermans’ investigation in trains and phosphor translated into musical instructions.
In a P-Trains performance version without tape each performer can light up a part of the score by using the flash of a camera. Each performer plays his part of the score during the unpredictable time that it is illuminated. A sounding contrapuntal play of light is created.
Tape includes:
- 7209-trainnumber-sounds and transpositions (organs)
- collage of several compositions in 'diminution' and 'augmentation'
- trainsounds: in canon (fifth) and used as beats (melodical and rhythmical)
- 'chorale' written in a P-train (Kessel-Brussel Midi)
- musicboxes: 'Miniatures for Organ' and improvisations played on musicboxes
Graphic score:
- 70cm-100cm, phosphorescent green, chinese ink
- timetables, train-numbers transformed in notes, serial composed (chords, melodies, …)
- train signs, trainlights, and graphical scientific representations of phosphorescence and text
- 7209-numbers in Braille
- decrescendo-reverb and fade-out signs
Those signs have to be interpreted by the musicians in a intuitive way and have to be played in the context of the tape.
6) TEKSTEN
---> (*) omzetting naar MORSE: ritmisch gegeven. Worden aan LA# en SI- klanken gekoppeld (overblijvende noten uit de reeks).
---> omzetting naar ASCI: nieuw notenmateriaal (cijfers).
---> omzetting naar BRAILLE: tekens worden tabulatuur voor de muziekdoosjes.
7) BEELDMATERIAAL
Een afbeelding van de grafische partituur (opgelicht) is omgezet naar ASCII, HTML en MATRIX. Deze beelden genereren nieuwe informatie: cijfers en nieuwe structuren die opnieuw compositorisch worden verwerkt in een volgende fase binnen dit onderzoek.
8) FOSFORESCENTIE
Fosforesceren is het licht afgeven na bestraling met licht-, röntgen- of andere stralen zonder dat hiermee gloeiing of verbranding gepaard gaat. Sommige materialen hebben merkwaardige eigenschappen; ze kunnen verschillende soorten energie absorberen, die energie opslaan en een deel ervan achteraf weer uitzenden onder de vorm van licht.
1) De energie die wordt geabsorbeerd zorgt ervoor dat de elektronen van de atomen van het absorberend materiaal geëxiteerd worden; de elektronen (die in banen rond de kern van het atoom draaien) springen van een meer inwendige naar een meer uitwendige baan.
2) Wanneer de elektronen naar hun oorspronkelijke toestand terugvallen, wordt een pakketje licht uitgezonden. De tijd die tussen 1) en 2) verloopt kan ofwel heel kort (minder dan 1/100.000 van een seconde) ofwel lang (verschillende uren) zijn. Bij een kort interval spreekt men van fluorescentie. Bij een lang interval spreekt men van fosforescentie.
(voorbeeld: wijzerplaat horloge: de kleurstofmoleculen worden geëxiteerd door het daglicht, waarna ze slechts heel langzaam hun fosforescentielicht uitzenden, wat overdag nauwelijks zichtbaar is. 's Nachts echter, kunnen we het zwakke fosforescentielicht waarnemen.)
9) DANKWOORD
Mijn speciale dank aan Peter Swinnen ("Messiaen Weerspiegeld") en Serge Verstockt (Champ d'Action). Zonder hen zou de realisatie van dit project en de uitvoeringen, niet mogelijk zijn geweest. Dank ook aan Iris Eysermans voor de prachtige vertolking van de miniaturen voor orgel.